Sesli Makale

18 Mayıs 2015

ABD ekonomisi son dönemde pek güven vermeyecek şekilde gerçekleşen ekonomik veriler nedeniyle teklemeye devam etmekte. Bu da bir yandan ABD Hazine Bonosu fiyatlarını artırırken ve hisse senedi değerlerini aşağıya çekerken, diğer taraftan da doların diğer paralar karşısındaki değerini aşağıya itmekte. Nitekim Türk Lirası da dolara karşı değerlendi. 

 ABD’de yılbaşından  bu yana olan ekonomik gelişmeler yetkililer tarafından bir süredir geçici ekonomik olgular olarak göz ardı edilmeye çalışılırken, Michigan Üniversitesi tarafından iki gün evvel yayımlanan tüketici güven endeksi verileri bakış açısını değiştirdi. Tüketici güven endeksi en son veride son yedi ayın en düşük değerini sergiledi.  
Ama diğer yandan da kötü ekonomik veriler peş peşe ortaya çıkmakta. 
En kötü yorumlara yol açan 13 mayıs günü yayımlanan nisan ayı perakende satışlar verisi oldu. Nisan ayında beklenen, perakende satışların iyileşen iklim şartları nedeni ile standart kış etkisinden kurtulması ve artması idi. Beklentiler ilk çeyrekteki zayıf tüketim artışının ikinci çeyrekte artarak ekonomi genelini ayağa kaldırması şeklinde idi. Ancak perakende satışlar nisan ayında hiç değişmedi. Satışlar bir yıl evveline göre de sadece % 0.9 artabilmişti. Şubat ayında yüzde eksi 0.5 daralma yaşayan perakende satışları, mart ayında yüzde 1.1 artış yaşamıştı. Ama nisan verisinde ise yüzde 0.0 değişim gerçekleşmişti. Yani veri aynı kalmıştı. 
Birçok kimse ve medya geneli de bu durumun Fed’in faiz artışı takviminin daha da ileri itileceği sonucunu getireceği kanısında. Bu nedenle de dolar endeksi düşmekte. 
Tabii 14 Mayıs tarihinde ilan edilen üretici fiyatları endeksinin de nisan verisinde yüzde 0.4 daralma sergilemesi beklentileri iyice bozdu. Üretici fiyatları son altı ayda dördüncü defa düşmüş bulunuyor. Hatırlanırsa Fed’in yeni hedefi enflasyonun  yüzde 2 düzeyine çıkartılması idi. Bu gerçekleşmiyor. Üretici fiyat endeksi şubat ayında eksi 0.5 düştükten sonra, mart ayında artı 0.2 yükselmiş ancak nisan ayında yeniden eksi 0.4 ile düşüş sergilemişti. 
15 Mayıs tarihinde yayımlanan sanayi üretimi ve kapasite kullanımı verileri de oldukça zayıf geldi. 
Sanayi üretimi nisan ayında yüzde 0.3 daralmıştı. Şubat ayında yüzde eksi 0.1 olan sanayi üretimi değişimi, mart ayında eksi yüzde 0.3 ve nisan ayında da eksi 0.3 değerinde  gelince beklentiler bozuldu. 
Toplam sanayi kapasite kullanımı da, şubat ayında yüzde 78.9, mart ayında yüzde 78.6 ve nisan ayında da 78.2 değerlerine gelerek düşmüştü. 
Verilerdeki zayıflamanın devam etmesi en çok dolar endeksini etkiledi. Dolar endeksi doların diğer paralara göre değerini gösteren bir endeks. Dolar endeksinde dolar dokuz hafta evvel son 12 yılın en yüksek değerine gelmişti ama şimdi de bu en yüksek değerden yüzde 7 aşağıya düştü.  
Veriler kötü devam ederse dolar daha da değer kaybeder, euro daha da değer kazanır ve tabii Fed  de faiz artırımını iyice geciktirir. Zaten bu yazarın 2015 yılın son çeyreğinden evvel dolar faiz artırımı beklemediğini bu sütunu okuyanlar bilirler.

Akşam