Sesli Makale

Donald Trump, Barack Obama döneminde imzalanan “İran Nükleer Anlaşması”ndan ABD’yi çekmiş, ayrıca İran’a yaptırımlar getirmişti. Trump İran’a “azamî baskı” politikasının bir rejim değişikliğine yol açacağı saplantısına kapılmış idi. Öte yandan Trump ABD Büyükelçiliği’ni Tel Aviv’den Kudüs’e taşıyarak önceki yönetimlerin “İki Devletli çözüm” politikasını zaafa uğrattı. Trump ayrıca Kudüs’teki Amerikan Konsolosluğu’nu kapattı. “İki Devletli çözüm” politikasının bir parçası olan Konsolosluk Filistinliler için kurulmuştu. Trump yönetimi, İsrail’de uzun yıllar iktidarda kalan Netanyahu’nun ilhâk politikalarının tam destekçisi oldu. Trump ve Netanyahu arasındaki sıkı ilişki İsrail ile ABD’deki Demokratlar arasındaysa soğuk rüzgârlar estirdi.

Obama’nın “İran Nükleer Anlaşması”nı imzalaması Netanyahu yönetimi tarafından şiddetli bir tepkiyle karşılanmıştı. Trump yönetimiyse Obama’nın politikalarını tersine çevirdi. O kadar ki Trump “Gelmiş geçmiş ABD Başkanları arasında en İsrail yanlısı Başkan” olarak ilân edildi. Trump ve yandaşları Demokrat Parti’yi İsrail karşıtı bir çizgiye savrulmakla suçlayarak büyük ölçüde Demokratlar’a oy veren Amerikan Yahudileri’nin desteğini kazanmaya çalıştı.

Kasım 2020’deki Başkanlık seçimlerini Demokrat aday Joe Biden kazandı. Haziran 2021’de İsrail’de ise Netanyahu İktidarı son buldu. Biden, ABD’nin “İran Nükleer Anlaşması”na geri döneceğini, Kudüs’teki Amerikan Konsolosluğu’nun ise yeniden açılacağı taahhüdünde bulunmuştu. İsrail Başbakanı Naftali Bennett bu taahhütlerin yerine getirilmesine itiraz ediyor ama Biden Yönetimiyle açıktan restleşmekten özenle kaçınıyor. Bennett, Obama ve Trump döneminde İsrail ile Demokratlar arasında yaşanan kopukluğu da gidermek istiyor.

Biden’ın ilk icraatlarından birisi Trump’ın iptal ettiği “Paris İklim Anlaşması”na ABD’yi geri döndürmesiydi. Ancak konu “İsrail” olduğunda Biden çok yavaş davranıyor. Bu ay sonunda Viyana’da ABD ve İran arasındaki nükleer müzakereler yeniden başlayacak. Biden, “Paris İklim Anlaşması”nda olduğu gibi “İran Nükleer Anlaşması”na da hızlıca dönebilirdi. Biden Yönetimi bunu hemen yapmak yerine İran’a kabul edemeyeceği koşullar ileri sürüyor.

İsrail hiçbir şekilde ABD’nin “Nükleer Anlaşma”ya geri dönmesini istemiyor, hatta Biden Yönetimi’nin askerî seçenekleri masaya getirmesi için çalışıyor. İsrail ABD’nin İran’a azami baskı politikasını da sürdürmesini istiyor, Biden Yönetimiyse bu politikanın sonuç vermediği görüşünde. Biden siyasete atıldığı 1970’lerin başlarından itibaren sıkı İsrail yanlısı biliniyor. Ancak Demokrat Parti’nin yeni kuşak siyasetçileri ABD’nin İsrail’e verdiği koşulsuz desteği sorguluyorlar. Dolayısıyla Biden’ın İsrail politikası “bir adım ileri-iki adım geri” pozisyonunda.

Bu aralar İsrail ve Biden Yönetimi arasındaki görüşmelerde en fazla konuşulan konulardan birisi, Kudüs’teki Amerikan Konsolosluğu’nun yeniden açılması. Konsolosluğun açılması “İki Devletli çözüm”e yönelik Amerikan taahhüdünün bir sembolü. Konsolosluğun açılması bu politikanın devam etmesi anlamına gelecektir. İsrail ise Başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin Devletine şiddetle karşı. Bu yüzden Biden Yönetimi bir sınavla yüz yüze. Hemen hatırlatalım, İsrail Başbakanı Naftali Bennett, Ağustos ayında Beyaz Saray’da Biden ile yaptığı görüşmede, Konsolosluğun açılması halinde İsrail Kabinesi’nin dağılabileceği uyarısında bulunmuştu.