Sesli Makale

Ankara-Şam normalleşme adımlarının geniş bölgesel zemine oturtulması yönünde gözle görülür gelişmenin, ‘Türkiye-Rusya-İran-Suriye’ başlığı altında okunacağı sürece ilerliyoruz…

İki ülke arasında 2011’den bu yana devam eden kopukluğu yamama amacı, üst basamağa çıkarak, bölgesel bir “şeye” yeşerecek tohum olabilir mi?..

Bunun için bölgeyi aşarak küresel ‘yeni yapım’ın işaretleriyle tokalaşıp tokalaşmadığına bakmamız gerekiyor…

Yola çıkalım…

Astana Üçlüsü’nün, İran’ın da Suriye masasında yer alması konusundaki mutabakatının neredeyse kesinleştiği anlarda Tahran, İsrail’in saldırılarına karşı hava savunma füzeleri ve elektronik harp teçhizatları gönderme konusunda Şam’la anlaşmaya vardı. (24/02)

İsrail uzun zamandır Suriye’ye hava saldırıları düzenliyor ve çoğu zaman savunma sistemlerini aşıyor. Konunun mütemmim cüzü olarak ülkedeki Rus hava savunma sistemlerinin neden reaksiyon göstermediği de tartışılıyor…

Rusya-İsrail ilişkileri Ukrayna savaşı yüzünden yeni gerilim momenti içinde. Tel Aviv, Kiev’e destek konusunda uzun süre pasif kaldı. Ancak bugün ABD’nin de “teşvikiyle” ve kıyasla daha aktif davranıyor. Haliyle, hem Astana artı Suriye meselesi hem de yeni İran-Suriye askeri anlaşması ister istemez beraber görüntü veriyor…

İlaveten, S. Arabistan ve BAE’yle birlikte çok sayıda Arap ülkesinin Suriye’ye gittikçe yakınlaşan pozisyonları, sadece bölgedeki genel eğilimin parçası olarak değil, küresel ivmenin kutuplaşması konusunda ipuçları sunuyor. Mısır Dışişleri Bakanı’nın Türkiye ziyareti dahil!

***

Bu da bizi Ukrayna savaşının birinci yıldönümündeki yeni tabloya getiriyor…

Aktüel özet şöyle; en belirgin hamle Çin’e aitti ve kısaca bahsetmiştik, savaşa ilişkin maddeler yayınlayarak Münih Güvenlik Konferansı’nın gündemine önceden altlık yapmış, buradaki temasların ardından da Dışişleri Bakanı’nı Moskova’ya göndermiş, iki ülkenin pozisyonunu tahkim etmiş, nihayet Çin Devlet Başkanı’nın Mart ayı ortalarında Rusya’yı ziyaret edeceğinin hazırlıkları duyulmaya başlamıştı.

Bu çıkış, Batı tarafından rahatsız edici bulundu. Pekin’in barış maddeleri/niyetleri ‘samimi’ bulunmadı. Türkçesi; -ki ABD tarafından açıkça ifade edildi-“Çin’in adımları Rusya’ya yarar”dır…

Böylece ortaya, Çin ve Rusya’nın Ukrayna’da ortak tutum takınabileceğine ilişkin taze bir korku çıktı. (Bkz; ‘Cehennem boş, bütün şeytanlar burada’, 25/03, Yeni Şafak.) Görüntüyü pekiştiren adımlar da gözlemlenmeye başladı; Rusya müttefiki ve Ukrayna savaşında açık taraf Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko’nun Çin Devlet Başkanı’nın resmi davetlisi olarak bu ülkeye ziyareti de başladı…

Savaşın geniş alana yayılabileceği konusundaki endişeler keskinleşiyor; Moldova’nın ismi daha çok zikredilmeye başladı. ABD Başkanı Biden’ın Polonya çıkarması daha anlamlı görülmeye başlandı…

Yine eş zamanlı olarak Çin’in Rusya’ya yardım ettiğine yönelik Batı medyasındaki hakim duruş köpürtülmeye başlandı. Pekin iddiaları reddetmeyi sürdürse de, Moskova’nın yumuşak karnı ekonomiye Çin’in verdiği destek daha güçlü vurgulanmaya başladı; Rusya’dan ham petrol alımının yüzde 45 artarak 50 milyar doları aştığı, kömürün 10 milyar dolara, doğalgazın 9,6 milyar dolara ulaştığı, toplam ticaret hacminin ise 190 milyar dolar gibi devasa bir meblağ tuttuğu vurgulanmaya başladı. Yine, Rus tasarruflarındaki Yuan rezervleri payının yüzde 60’a eriştiğinin altı çizildi.

***

‘Astana artı Suriye’ye giden yollardan biri olarak Hindistan’a ayrı ve kritik parantez açmak gerekiyor. Yeni Delhi, sadece Avrasya’da değil Pasifik bölgesinde ‘tercihleri’ belirleyici olan başkentlerden biri. Son zamanlarda o da ABD’nin bölgesel politikalarına uymayan politikalarını artırmış durumda. ABD’nin sadece Rusya’ya yönelik yaptırımlarını değil kendisine gelebilecek olanları da kafasına takmıyor…

Şimdi Hindistan’a karşı, tıpkı kısa süre önce Alman ekonomisine yönelen ağır saldırılar gibi Batı mahreçli ve dikkat çekici ataklar gelişmeye başladı. Ciddi ikazlardır…

yazının devamı