Sesli Makale

Kendi dillerinde, ‘sum of all fears’ derler, filmi de vardır meraklısına, Batı’nın “tüm korkularının toplamı” gerçekleşiyor…

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in Pazartesi öğle saatlerinde Moskova’ya inen uçağının anlamı bu…

Düşman olarak Rusya’yı, rakip diye Çin’i ilan ederseniz, üstelik pratiklerini de hayata geçirmeye başlarsanız, Pekin, ‘ha ben sadece rakibim’ diyemezdi. Demedi de, ‘adam asıl bana yürüyor dedi…

Çin-Rusya ilişkilerinin dünyadaki stratejik sorunların ‘hepsine bir şey söyleyebilecek’-çözer, çözmez ayrı bahis-en üst ve izlenmesi/öğrenilmesi gereken çatı olduğunu aylar aylar önce sizlerle paylaşmıştık…

Üstelik Pekin artık yerleşik/alışıldık ‘Çin dış politikası ve ulusal güvenlik paradigması’nın dışında hareket ediyor. Konjonktüre bağlı yani geçici olmadığı anlaşılıyor…

Bir, Çin, ‘ABD Hegemonyası ve Tehlikeleri’ başlıklı geniş kapsamlı bir rapor yayınladı, (20/02). İki, başta ABD, Batı’nın aklını uçuran ve görmezden gelinen 12 maddelik ‘Ukrayna Barış Planı’ yayınladı, (24/02). Üç, Xi Jinping üçüncü dönem için Çin Devlet Başkanı seçildi. Mao Zedung’dan sonra ilk. Dört, eş zamanlı olarak Çin, İran ve S. Arabistan arasında arabuluculuk gerçekleştirdi ve iki ülkeyi ‘barıştırdı’. Batı için sarsıcıydı. Çin, Ortadoğu’ya girdiği gibi, dini açıdan farklı yakaları bir araya getirmiş oldu. ‘Resmen dinsiz’ veya ‘putperest’ Çin için iyice ve farklı sembolizm ortaya çıktı. Artı, bölgede on yıllardır süren ABD nüfuzunu aşağıladı. Ve Beş, tazelenmiş lider olarak ilk ziyaretini Rusya’ya yaptı ve olağanüstü küresel gelişmelerin ortas��nda 40’ıncı kez Putin ile bir araya geldi! Esasen, böylesi ortamda sadece ‘yan yana’ durmaları dahi kafidir.

Beş adımın arasında başkaları da var ama Çin politikalarındaki hazırlık ve değişimin başlangıç/ana omurgası bu…

***

Böylesi ışıklandırılmış vitrinde Batı, Çin-Rusya buluşmasını dehşetle izledi. Trajedinin büyüdüğünün farkındalar…

Zirve, elbette sonuç bildirisiyle, ortak basın toplantısıyla, yani çıktılarıyla değerlendirilecek. Ancak Çin Devlet Başkanı’nın Pazartesi günü Moskova’ya iner-inmez havaalanında yaptığı yazılı açıklama içinde bir ‘fren’ sistemi de var…

“On sene önce ilk defa Çin Cumhurbaşkanı sıfatıyla Rusya’yı ziyaret ederken, Başkan Vladimir Putin’le ikili ilişkilerin kapsamlı gelişmesi için yeni sayfa açtık. On sene boyunca Çin ve Rusya, blok oluşturmama, zıtlaşmama ve üçüncü tarafı hedef almama temelinde ikili ilişkileri geliştirmeye bağlı kaldı. Karşılıklı saygı, barışçıl şekilde bir arada yaşama ve işbirliğine dayalı ortak kazanç temelindeki Çin-Rusya ilişkileri, büyük ülkeler arasında yeni tip ilişkiler için örnek teşkil etti”…

Xi’nin Rusya’daki bu ilk sözleri çıktılara bakarken aklımızda bulunmalıdır. Öte yandan, hayatın akışına uyup-uymadığına da bakılmalı. Çünkü diğer büyüklerden karşılık bulmamıştır…

***

Batı’nın davranış bozuklukları, siyasi savrukluk bu tür olaylarda kendini daha çok gösteriyor…

Zirve öncesi Rusya liderine yönelik ‘Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden yöneltilen ‘tutuklama’ tehdidi eziklik derecesindeydi. Uygulamada karşılığı olmadığı gibi, ABD’nin UCM’ye taraf olmaması (İngiltere yaptı) ayrı komedi. Çin de bu gelişmeyi tersledi, “devlet liderlerinin dokunulmazlıklarıyla oynamak iyi fikir değil” mealinde açıklama yaptı.

Hem kendi başkanını (Trump) hem diğer süper gücün Başkanı’nın tutuklatmaya çalışan ABD görüntüsü dünyaya ne anlatıyor olabilir?

UCM’ne diğer ülkelerin reaksiyonu ise, kararla aynı zamana denk gelen Irak işgalinin 20’inci yılını göz uçlarıyla göstermek oldu! Tabii ne Londra’nın ne Washington’un yüzünde en ufak kızarma görmek yine mümkün olmadı.

Zirve öncesi gelişmelerden seçilmesi gereken bir başka örnek olay, Çin balonlarının patlatılmasıydı. Dünyanın en büyük askeri gücünün balonlara binlerce dolarlık füze fırlatması bizi güldürebilir ama Pekin bu atakları aşağılayıcı buldu. Kimi yorumculara göre, Karadeniz’de Rusların Amerikan dronlarının üzerine yakıt boşalması Çin’e hoşgeldiniz jestiydi. Elbette, Putin’in Ukrayna savaş alanına Donbas, Mariupol’a yaptığı ziyaret de sepete eklenmeli.

***

Gelelim Ukrayna’ya ve korkulara…

Çin’in ziyaret vesilesiyle yaptığı açıklamalar içinde, “objektiflik ve tarafsızlık” ifadeleri, dünya cepheleri açısından değil, Pekin’in kendine biçtiği ‘iş bitirici arabulucu’ rolüyle alakalı kumaş kesimidir…

yazının devamı