Sesli Makale

Bugün size Ukrayna-Karadeniz-Dağlık Karabağ ekseninde yaşanan, Türkiye’nin dikkatle izlediği, ulusal güvenliğimizi yakından ilgilendiren gelişmelerin acil durum haritasını çizeceğim.

Başlayalım..

ABD Genelkurmay Başkanı Milley “Hava şartları sahadaki koşulları ağırlaştırmadan önce Rusya’ya karşı saldırı için Ukrayna’nın 30 ila 45 günü kaldı” dedi. Amerikalılar, Ukrayna’nın Haziran ayında başlayan karşı saldırısının etkili olmadığını düşünüyor. Belli ki bu savaş uzayacak.

Tahıl koridoru sadece yoksul ülkelere tahıl ulaştıran bir mekanizma değildi. Çatışmaların Karadeniz’e yayılmasını engelleyen bir emniyet sübabıydı ayrıca. Koridor askıya alındığında Ankara’nın tek opsiyonu mevcut mekanizmanın yeniden işlerlik kazanmasıydı. Daha önce yazmıştık: Alternatif senaryolar ve tek taraflı adımlar belirsizlik ve daha fazla çatışma demekti.

Sorunun çözümü için Ruslara daha önce verilen sözlerin -en azından bir kısmının- tutulması gerekiyordu. Moskova koridorun yeniden işlerlik kazanması için ileri sürdüğü şartların sayısını ikiye kadar indirdi (Swift ve sigorta meselesi). Ancak Batı, bu konuda adım atmıyor. Tahıl koridorunu yokuşa sürenler, macera arıyor.

KARADENİZ’DE İNGİLİZ UÇAKLARINA DİKKAT

Bu maceranın sonu belli: Ruslar, Karadeniz’de izinsiz tahıl taşıyan gemileri hedef alacaklarını açıkladılar. Ukrayna’nın alternatif güzergahı Tuna’da tahıl silolarını vurdular. (Temmuz’dan bu yana 280 bin ton tahıl kül oldu.) Ankara yakın çevresinde gerilimin daha fazla artacağını öngördüğü için tahıl taşıyan hiçbir geminin Türk Boğazlarından geçişine izin vermiyor. Ancak bazı ülkeler Ukrayna’yı tahıl gemilerini yola çıkarması için teşvik ediyor.

Karadeniz üzerinde uçan İngiliz savaş uçaklarının sayısında da ciddi bir artış var. Radar kayıtları bunu söylüyor. Öğrendiğime göre bu uçakların bir kısmı Ukrayna’nın karşı saldırısına destek için istihbarat topluyordu. Ancak işin mahiyeti değişmişe benziyor. Downing Street açıkladı. İngiliz jetleri Rusya’nın tahıl taşıyan sivil gemilere saldırısını önlemek için Karadeniz’de devriye uçuşlarına başladı. Ankara’nın öngörü ve kaygıları haklılık kazanıyor. Bir not: İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly’nin önceki gün gerçekleşen Ankara ziyareti, mevkidaşı Hakan Fidan’la görüşmesi zamanlama açısından önemlidir.

AZERBAYCAN SONUNA KADAR GİTMEKTE KARARLI

Eksenin doğu ucunda, Dağlık Karabağ’da da hareketlenme var. Gelen raporlara göre; Ermenistan kuvvetleri Azerbaycan mevzilerine ateş açıyor. Bölgeye yığınak yapıyor. Siper kazıyor. Mayınlama faaliyetlerinde bulunuyor. Özetle saldırı hazırlığı yapıyor. Ermenistan’ın Karabağ’da gayrimeşru seçimlere yeltenmesi tansiyonu artırıyor.

Azerbaycan gelişmeleri dikkatle izliyor. Dağlık Karabağ zaferinin ardından taraflar arasında yapılmış bir anlaşma var. Bakü bu anlaşmanın tam anlamıyla uygulanmasını istiyor. Putin’in de bu hafta vurguladığı gibi Ermenistan anlaşmayla Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu resmen kabul etti. Ancak Zengezur Koridoru’nun açılması konusunda ayak sürüyor. Hafta içinde Azerbaycan Genelkurmay Başkanı Veliyev Ankara’daydı. Türk muhataplarla görüşmeler yapıldı. Bir perde arkası: Bakü, Zengezur Koridoru açılmazsa adım atmak ve sonuna kadar gitmekte kararlı.

AÇIK YARAYI KAŞIYANLAR

Bölgedeki kırılganlığı gören aktörler fırsat kolluyor. ABD, Ukrayna’ya odaklanan Rusya’yı meşgul etmek için Güney Kafkasya’ya girmeye çalışıyor. Ermenistan’la Kartal Partner 2023 isimli bir tatbikat düzenliyor. Tatbikata katılan asker sayısı kayda değer olmasa da “Amaç Ermenistan’ı NATO standartlarına hazırlamak” yorumları yapılıyor. Rusya tatbikata tepkili. Bu arada Paşinyan, Putin’i kızdırma pahasına Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kararlarını bağlayıcı olarak kabul eden Roma Tüzüğü’nü onayladı. Moskova Erivan’a dostça olmayan adımları nedeniyle nota verdi.

İran, Ermenistan’ın dostu. Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ zaferini hezimet olarak görüyor. Bu krizde de önce Ermenistan’ı destekledi. (İsrail de Azerbaycan’ı destekliyor) İran Savunma Bakanlığı Ermenistan’ın toprak bütünlüğüne saldırı olması halinde çatışmalara müdahil olacağını açıkladı. Daha sonra Moskova tarafından uyarılmış olmalı ki geri adım attı. “Bölge jeopolitiğinde hiçbir değişikliği kabul etmiyoruz” dedi. Ankara’nın da Tahran’a “Ne pahasına olursa olsun Azerbaycan’ın yanındayız” mesajı verdiğini not edelim.

ANKARA’NIN POZİSYONU