Sesli Makale

Tahıl koridoru nedeniyle dünyanın gözü bugün Erdoğan-Putin görüşmesinden gelecek haberde olacak. Ben de bu önemli zirveyi izlemek üzere Soçi’de olacağım.

Ama sadece tahıl koridoruyla ilgili gelişmeleri takip etmeyeceğim. Savaş nedeniyle zor bir dönemden geçen Putin’i gözlemleme imkânım olacak. Wagner lideri Progojin’in ortadan kaldırılmasından sonraki havayı koklama fırsatını yakalayacağım.

PUTİN GÖZLEMLERİM

Daha önce Gazprom ile Enerji Bakanlığı’nın ortak bir programı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daveti üzerine katıldığım Moskova’daki cami açılışı nedeniyle Putin’i bir süre gözlemleme imkanım olmuştu. O zaman Putin demek Rusya demekti. Belki oradaki izlenimlerim beni Putin’i anlatan kitapları okumaya teşvik etti. Putin’in iki dönemi var. Bir, Putin’i Putin yapan St. Petersburg dönemi ikinci ise Yeltsin’le başlayan Rusya’nın kaderini ele aldığı Moskova dönemi. Sanıyorum Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte Putin’in üçüncü dönemi yaşanıyor. Bana Putin’i tek kelime ile anlat deseler, “Güç” derim. Sadece gücü kullanma değil, gücün akıllıca yönetimi de var Putin’de. Ukrayna savaşı ile saplandığı bataklık nedeniyle Putin, büyük bir sınamadan geçiyor.

TEMKİNLİ AMA UMUTLU

Tekrar Erdoğan-Putin görüşmesine dönecek olursak. Tahıl koridoru nedeniyle dünya iki dudağının arasından çıkacak söze odaklanmış durumda. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise hem Zelenski ile hem Putin’le görüşebilen ve tahıl koridoru sorununu çözebilecek tek isim. Tahıl koridoru konusunda Ankara temkinli ama umutlu.

FİDAN’IN TEMASLARI

Bugün yapılacak Erdoğan-Putin görüşmesinden önce Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Ukrayna ve Rusya’da yaptığı temaslara değinmekte yarar var. MİT Başkanı olduğu dönemde istihbarat diplomasisini Türkiye’ye kazandıran Hakan Fidan, Dışişleri Bakanı olarak mekik diplomasisinde önemli ilerlemeler sağlıyor.

SURİYE İLE EKONOMİ

Bugün yapılacak Erdoğan-Putin görüşmesinde dünyanın gözü tahıl koridoruna çevrilmiş durumda ama bizim için önemli başka başlıklar da var.

Suriye ve ekonomi masadaki önemli gündem maddelerini oluşturuyor. Dikkatinizi çekmiştir, Soçi zirvesi öncesinde Hakan Fidan dün İran’daydı. Bu görüşme ışığında Türkiye-Ermenistan-Rusya ilişkileri ile Zengezur koridoruna bir paragraf açmakta yarar var.

LAVROV-ŞOYGU GÖRÜŞMESİ

Tahıl koridoruna tekrar dönecek olursak BM ile Türkiye’nin hazırladığı ortak bir öneri metni müzakere ediliyor. Soçi zirvesi öncesinde Dışişleri Bakanı Fidan’ın Rus mevkidaşı Lavrov ve Savunma Bakanı Şoygu ile görüşmeleri sonucunda belirli bir noktaya ulaşıldı. Son kararı iki lider verecek.

RUSYA’NIN TALEPLERİ

Tahıl koridorunun yeniden açılması için Rusya somut adımların atılmasını istiyor. Rusya’nın talepleri neler?

1- En önemli talebini Rus Agrobank’ın Swift sistemine dönmesi oluşturuyor.

2- İkincisi, Rus tahıl ve gübresini taşıyan Rus gemileri veya üçüncü ülke bayraklı gemilere sigorta.

3- Tahıl ve gübre taşıyan Rus gemilerinin Avrupa limanlarına kabulü.

Ama Rusya’nın talepleri bunlarla sınırlı değil.

4- Rusya açısından önemli olan amonyak hattının hasar gören bölümlerinin tamir edilerek sevkıyatın yeniden başlaması.

5- Rus gübre şirketlerinin Avrupa bankalarında dondurulmuş varlık, hesaplarının serbest bırakılması.

AFRİKA’YA 1 MİLYON TON BUĞDAY

Burada bir maddeyi bilerek en sona bıraktım. O da hem en kolay hem zor olan bir madde. O daRusya, Afrika ülkelerinin tahıl ihtiyacını karşılamak için Katar’ın mali desteğiyle 1 milyon ton Rus tahılının Türkiye’de işlenerek yoksul Afrika ülkelerine gönderilmesini öneriyor. Neden kolay, çünkü bu prestijli olduğu kadar tahılın adil dağıtımı bakımından eksiklikleri gidermeye dönük. Neden zor? Tahıl koridorunun yeniden başlamasına dönük girişimgerçekleşmeden bu işbirliğine gidilmesi, girişimin sonlandırıldığı şeklinde anlaşılabilir.

TEKNOFEST’TEN İZLENİMLER

90’lı yıllarda Ankara’da Etimesgut’ta açılan silah fuarını izlemiştim. Amerikalılar, Fransızlar başta olmak üzere batılı silah firmaları ölüm makinalarını sergiliyorlardı. O nedenle yazımın başlığını “Ölüm fuarı” koymuştum.

Amerikalıların hâkim olduğu fuarda, yeni silahlar sergileniyordu. Bizim firmalarımızın tüfek ve tabancadan ileri gidememesine üzülmüştüm. Araplar ve Afrikalı generallerin ilgisi dikkat çekici seviyedeydi.

Yıllar sonra bu kez Teknofest için yine Etimesgut’taydım. Hem kıyaslama yapma hem Teknofest’e ilişkin gözlemlerde bulunma imkânım oldu. Selçuk Bayraktar’ın deyimiyle, bir dip dalga halinde gelen Teknofest kuşağının heyecanına ortak olmak istedim.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Teknofest kuşağı” derken haklıymış. Sadece bilimle, teknoloji ile dünyaya meydan okuyan bir kuşak gelmiyor. Bir zihniyet değişimi gerçekleşmiş. Artık biz yapamayız, biz başaramayız diyen yılgın ve umutsuz nesiller gitmiş, biz başarırız, biz dünyanın en iyisini yaparız diyen özgüveni yerinde bir nesil gelmiş. Felaket tellalları bu yeni neslin önünden çekilin.

FATİH KACIR’IN SÖYLEŞİSİ

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır’ın, Türkiye’nin ilk uzay yolcuları Alper Gezeravcı ve Tuna Cihangir Atasever’le Teknofest’teki söyleşisini izledim. Gençlerin ilgisi müthişti.