Sesli Makale

Yeni Delhi’de gerçekleşen G20 zirvesinin, Güney Afrika’da kısa süre önce yapılan BRICS buluşmasına yenilip-yenilmediği tartışmaları pek revaçta…

Tabii ki yenildi.

BRICS deklarasyonu ve yeni üyelerin katılımından sonra, G-20’nin daha yarım kalacağı, diğer ‘yarım’ın da yine BRICS azalarından oluşacağının dedikodusunu zaten yapmıştık…

Durum bu hali de aştı…

Çin ve Rusya liderliklerinin -şu veya bu sebeple, ayrı veya birlikte-randevuya icab etmemeleri, Hindistan Başbakanı’nın gayretleri hariç, Biden’ın da ayakta zor durması ve dahi ‘konuşmasın’ diye sözcülerinin mikrofonları kapatıp, yüksek sesli müzik basmaları, şimdiki, sonraki ve devamındaki G20 başkan ve ev sahiplerinin de yine BRICS’ten olacağı gerçeği, zirvenin ‘hafife’ alınmasına yol açtı…

Bunları şekil şartlar sayıp, niteliğin farklı olduğunu düşünenler olabilir. Ne yazık ki öyle de değil…

Bir umut zirve bildirisine bakalım deseniz bile hayal kırıklığınız artacağı gibi, BRICS deklarasyonu ile kıyaslamaya kalktığınızda ancak ‘durumu kurtarma’ metniyle yüzleşirsiniz…

Çünkü bu G20, Ukrayna konusundaki tutumu ile anılacak ve hepsi budur…

***

Nihai bildirinin Ukrayna-Rusya savaşındaki tutumu ilginç bir açı tutturuyor. Birincisi, üye ülkelerin Batı’nın savaşı dünyaya sunuş ve gerekçelendiriş yaklaşımıyla mutabık olmadığını gösteriyor. Barışı destekleyen ama ‘Rusya’yı görmeyen’ bakış o demek. Şaşırmadık mı; hepsi, Batılı ülke ve uluslararası kuruluş liderleri dahi, Rusya’nın üzerine gitmekte cimri davrandılar!

Burada da kalmıyor, iyice garipleşiyor; Rusya, ABD ve Türkiye, kapanış bildirisini aynı güçle överken, Ukrayna mutsuzluğunu aleni biçimde ilan ediyor…

Nasıl bir ‘politik’ gelişiyor olabilir?

‘ABD’nin ‘küresel güney’ ile ilişkilerini toparlamakla Ukrayna’dan vazgeçmek arasında ilerlediği’ gibi bir cümleyi-yanılma payını da görerek-kurmak istiyor kalem…

***

Afrika’ya verilen önemin altını çizelim…

Doğu ve özellikle Batı, Afrika üzerinde hem güçlü politika düzeltmeleri yapıyor hem de kıtanın rekabet alanı olarak yükselmeye devam edeceğinin işaretlerini veriyor.

BRICS zirvesinin söyleminden G20’de üyeliğe kadar Afrika, önümüzdeki on yıl gündemde yoğun yer tutacak, tehlikeli gelişmelere sahne olacak.

Gelişen sömürü karşıtı-ki, Batı karşıtı ama özel olarak Avrupa karşıtı-hareketlerin, iktidar değişiklikleri ve yine kıtada kutupları keskinleştiren atakların ABD ve ortaklarında kaygı geliştirdiğini tespit gerekiyor. Afrika isyanlarının Avrupa’ya etkileri tahminlerin üzerinde ve çalkantılara kapı açıyor…

***

Ev sahibine de bakalım…

ABD-İngiltere için Hindistan, Asya-Pasifik ve Orta/Batı Asya’yı da kapsayan, Rusya-Çin’le rekabetin/düşmanlığın belirleyici oyuncularından biri olarak görülüyor ve buna uygun yaklaşım izleniyor…

Yeni Delhi ise son zamanlara kadar tüm tarafları tartan hem de idare eden bir siyaset üzerineydi. Rusya ile yoğun ekonomik, enerjik, savunma ilişkileri hâlâ devam ediyor ama çıkarlarını maksimize etmek arzusu kadar yanlış karar vermemek temkinliliğini de gösteriyordu.

Bugün Hindistan’ın ABD’ye eğildiğini tespit edebiliriz. Bir -stratejik midir kısa zamanda belli olacak-tercih yapmış görünüyor. Artık Hindistan’ın manidar biçimde Washington’la yürümeye başladığını gözlemleyebiliyoruz. Bunda İngiltere’nin de büyük ağırlığı olduğunu tahmin zor değil. Çin liderinin zirveye katılmama sebeplerinden birinin de bu olduğu kestirilebilir…

***

Nitekim, G20 zirvesinin dışında ama son bölümüne iliştirilen, Hindistan-Ortadoğu-Avrupa’yı birbirine bağlayacak, demiryolu ve limanlardan oluşan yeni bir ‘koridorun’ kurulması girişimi de manzaraya dahildir. Tedbirli konuşmak lazım ama uzun süredir küresel zeminde bundan daha savruk daha şişirme bir plan da duymamıştım…

Alel-aceleliği her yerinden dökülüyor. Bu çapta projenin fizibilite ve gerçekçiliği konusunda büyük boşluklar var. Hindistan’dan İngiltere’ye, yaklaşık 8000 Km.’lik yolu niye ine-çıka, bir denizden bir karadan sonra tekrar denizden ve tekrar karadan yürütmenin mantığı ne? Zaten deniz yolu var.

Projede içinde adı geçen ülkelerin bir kısmı başka/alternatif projelerin içinde. Çalışması yapıldı mı? On milyarlarca doları kim verecek? Önümüzdeki 60 gün içinde hazırlanacağı söyleniyor. 60 günde olacak iş mi bunlar? Ciddiyetsizlik ve siyasi gerekçeler, ABD Başkanlık seçimleri ve Çin’in önünü kesmek dahil paçasından akıyor.

Yol, bir seri Ortadoğu ülkesinin içinden geçecek. Bunlar istikrarlı mı? Yolu bozmak isteyecek kaç ülke çıkar? Avrupa için Akdeniz’e İsrail-Hayfa’dan inilecek. Liman, ‘Adani Grup’ diye, sahibi uluslararası yatırımları bulunan Hindistanlı bir işadamına ait.

Geçtiğimiz Şubat ayında Adani Grup Hindistan’da büyük siyasi tartışmalara/gerilimlere neden oldu. Başbakan Modi’yle ilişkileri grubun milyarlarca dolar zarara uğramasına sebep olan skandallara yol açtı. Şimdi de bu. Yani ucu cari hükümete de dokunur. Hayfa çok gıllıgışlı bir iş.

yazının devamı