Sesli Makale

Eyüpsultan Camii’nde geçen hafta bir tarih, kültür ve itikat cinayeti yaşandı. Diyanet İşleri Başkanlığı bundan tam 223 sene önce, Üçüncü Selim zamanında inşa edilmiş mermer mihrabın bir âyetin yazılı olduğu alınlığını, “taç giymiş papaz suratına benziyor” gerekçesi ile üzerine bir hat levhası koydurarak kapattırdı.

Mihrapta papaz sûreti bulunduğu yolundaki bu tuhaf ve cahilce iddia bundan üç sene önce ortaya atılmış, Refah Partili eski bir milletvekili iddiayı diline dolamış, reyting meraklısı bazı televizyonlar bu garabeti tekrar etmişler, saçmalık sosyal medyaya düşmüş, iddiaya inanan bazı safdiller “Namazımızı papazın önünde mi kılacağız?” diye Diyanet İşleri Başkanlığı’na şikâyet üstüne şikâyet yağdırmışlardı.

Hani soğuk savaş senelerinde Türkiye’ye bir paranoya hâkimdi, sigara paketlerinin üzerinde orak-çekiç çizimi olduğunu yahut paketin bir yerine Stalin’in resminin gizlendiğini iddia edenler çıkmış ve ihbarın bini bir para olmuştu ya, işte onun gibi... Ama paranoya artık şekil değiştirmiş, sigara paketinde orak çekiç aramanın yerini aynı zamanda halife olan padişahın inşa ettirdiği mihrapta “taç giymiş papaz sûreti görmek” almıştı!

Diyanet, uzun müddettir yapılan bu akıl ve iz’an dışı “papaz” terâneleri üzerine çareyi nihayet buldu ve Üçüncü Selim dönemi eseri olan mihrabın üzerini kapattı!

Bilmeyenler için kısaca yazayım: Eyüpsultan’da bugün mevcut olan cami ile Hazreti Eyüp’ün türbesinin Fatih Sultan Mehmed zamanında inşa edildiği zannedilir ama değildir ve çok daha yenidir. Fatih’in 1459’da yaptırdığı külliyeye asırlar boyunca ilâveler yapılmış, mekânlar defalarca tamirden geçmiş, 1798 Mart’ında Üçüncü Selim’im emri ile büyük bir onarıma başlanmış fakat bunun mümkün olamayacağı anlaşılınca cami yıktırılıp yeniden inşa edilmiş ve 24 Ekim 1800’de hükümdarın da katıldığı bir merasimle ibadete açılmıştı.

Diyanet’in “Papaza benziyor” iddiaları üzerine çareyi geçen hafta üzerini örtmekle bulduğu mihrap işte o zamana, Üçüncü Selim devrine aitti! Mihrabın üst kısmında 18. asrın mimarî üslûbu olan “barok” stilinde bir alınlık mevcuttu ve alınlığın ortasında celî sülüs hat ile “Fevelli vecheke şatra-l’mescidi-l’harâm” ibâresi, yani Bakara Suresi’nin “Artık yüzünü Mescid-i Haram yönüne çevir” mânâsına gelen 144. âyeti yazılı idi.

Geçen hafta mihrabın işte bu kısmı kapatıldı ve papaza benzediği iddia edilen barok alınlık ile hattın üzerine yeni yazdırılan masmavi bir hat levhası yerleştirildi, levhayı yazan kişi de marifetini “San’ata atılan imza” diye sosyal medya hesabında paylaştı!

EYÜPSULTAN’DAN BAHSEDİYORUZ, EYÜPSULTAN’DAN!

Bu rezalete sahne olan cami sıradan bir mescid yahut yol ortasındaki bir namazgâh falan değil, koskoca Eyüpsultan Camii’dir ve bu mekânda yapılacak en ufak değişiklik için başta Diyanet olmak üzere daha birçok kurumdan izin alınması şarttır. Dolayısı ile mihrabın üzeri birilerinin müsaadesi ile kapatılmıştır ve övüp yüceltmekten yere-göre koyamadığımız Osmanlı zamanından kalma zarif bir esere karşı girişilen böyle bir saygısızlığa kimin izin verdiğinin ortaya çıkartılması da farzdır!