Sesli Makale

‘Batı cephesinde yeni bir şey var’. İki Batı cephesi var artık. İkisi de Amerika’ya çalışıyor. Biri kerhen, ayaklarını sürüye sürüye ABD’ye çalışıyor, kurtulmaya çalışıyor, olmuyor, çünkü gidecek yeri yok…

İkincisi, seve seve ABD’ye çalışıyor; hem Rusya’ya düşmanlığı kusursuz hem de “doğru yoldan ayrılmasınlar” için birinci Avrupa’yı baskılıyor…

Haliyle hepsi Amerika’ya çalışıyor. Son zamanlarda Avrupa medyasında atılan, “savaştan ABD kazanıyor, silah satışları ve enerji satışları Washington’a kazandırıyor” haberlerinin kökeni bu…

Birinci Avrupa, “merkez Avrupa’dır”. Çekirdeği Fransa ve Almanya’dır, bakarak diğerlerini listeleyebilirsiniz. İkincisi Doğu Avrupa’dır. Doğu Avrupa, Rusya hakkında kesin duygulara sahip. İktidarları da öyle. Amerika’nın kullanışlı aletlerine dönüşmeleri bu yüzden kolay oldu. Hep söylediğimiz, “Ukrayna savaşı, ABD’nin Avrupa’ya çökme savaşıdır” mottosundaki plan böyle işliyor…

Ne yazık ki bu tarif, barış için kısa hatta orta vadeli umutları beslemiyor…

Savaşın ne zaman biteceği, en azından ateşkes/müzakere, “diplomasinin olgunlaşması”nı gerektiriyor. Bu örnekte geçerli değil. Diplomasiyi pişiren savaşın kendisi. Diplomasi zaten ince ayar mekanizma. Bu savaşla pişirme, altının tutmasından yanmasına kadar riskler barındırıyor. Hele taraflar istemiyorsa.

Amerika’nın hâlâ istemediğini görüyoruz ve Rusya da anlamış durumda; yaptırımların, ambargoların kısa, orta vadede kalkmayacağını kabul ediyor…

***

ABD Ulusal Güvenlik Danışması Sullivan geçtiğimiz cuma şöyle diyor; “Ukrayna savunmasını en üst düzeye çıkarmak için her şeyi yapacağımızdan emin olmanızı isterim. Bu durum epeyce devam edecek”…

ABD’nin, Ukrayna savaşından doğan stratejik çıktıları şöyle yerleştirmek istediğini varsayabiliriz;
a) Avrupa’nın şu anki halinden daha kuvvetli şekilde transatlantik ittifaka, yani ABD’ye yönelmiş olması, b) NATO’nun Rusya’nın başından bu yana itiraz ettiği genişlemeyi tamamlamış olması (Finlandiya, İsveç ve evet, Ukrayna!), c) Rusya’nın erimesi…

d) Doğu Avrupa’nın bu sınırlara uygun olarak daha aktif hale gelmiş olması ve gerektiğinde, iki yönlü, hem Avrupa’nın geri kalanına ve hem de Rusya’ya yükselmesi. e) Sonunda, ABD’nin on yıl içinde açacağı yeni cephe için, mesela Çin, arkasını yaslayabileceği güvenli bir sütre oluşturması. f) Yüksek maddi kazanç. g) Yeni Batı haritası.

Tekrara kaçmamak için Batı’nın yeni sınırı ve Türkiye’nin rolü konusuna paragraf açmıyorum. Ancak, bir evvel bahsettiğimiz, örneğin Çin’in Körfez/Ortadoğu çıkarmasını bu ölçekte haritayla ilişkilendirmeliyiz…

***

Buradan Henry Kissinger’in hafta sonunda yayınlanan makalesine yürüyebiliriz. (‘How to avoid another world war’/‘Başka bir dünya savaşından nasıl kaçınabiliriz?’, 17/12, The Spectator.)

Genel anlamı bozmadan seçili alıntılar yapayım…

“(Birinci büyük savaşta, günümüze atıfla) Akla gelebilecek hiçbir taviz hâlihazırda yapılan fedakârlıkları haklı çıkaramayacağından ve kimse zayıflık izlenimi vermek istemediğinden, çeşitli liderler resmi bir barış süreci başlatmakta tereddüt ettiler. Bu nedenle Amerikan arabuluculuğuna başvurdular”…

Burada dikkat gereken yer, Rusya ve Ukrayna’nın zayıflık olarak nitelenebilecek barış arama görüntülerinden kaçacaklarıdır…

“Savaş iki yıl daha devam etti ve Avrupa’nın yerleşik dengesine geri dönülemez şekilde zarar vererek milyonlarca kurban daha aldı”…

Ukrayna savaşı da Avrupa’nın mevcut yapısını değiştiriyor! Bu en önemli çıktı. Hem merkezi hem Doğu Avrupa değişecek…

“(Ukrayna savaşı için) müzakere yoluyla barışı sağlamaya yönelik olarak, hâlihazırda gerçekleştirilmiş olan stratejik değişikliklerin üzerine yeni bir yapı inşa etme ve bunları yeni bir yapıya entegre etme zamanı yaklaşıyor”.

“Ukrayna, modern tarihte ilk kez Orta Avrupa’da büyük bir devlet haline geldi. Müttefiklerinin yardımıyla, 2’nci dünya savaşından bu yana Avrupa’yı saran Rus konvansiyonel güçlerini engelledi. Avrupa’nın en büyük ve en etkili kara ordularından birini satın aldı. Bir barış süreci, nasıl ifade edilirse edilsin Ukrayna’yı NATO’ya bağlamalıdır”…

Herkesin düzeltme yapması gerekiyor. Savaşın başında, Ukrayna’nın stratejik açıdan Rusya için çok kıymetli olduğu -bu hâlâ doğru- ama ABD için o kadar da değerli olmadığı sabitlenmişti. Ukrayna artık NATO için de değerli ve buraya dikkat, “İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği tarafsızlık kavramını yıktı”. (Ya da Türkiye “hayır” derse, komada yaşayacak. Bu yüzden Ankara seçimine çok dikkat etmeli!)

yazının devamı