Sesli Makale

Körpe gelişmelerde yol tutuşumuz aynıdır, çıkan kısmın özetiyle başlarız; ‘Arap dünyasından Şam’a üst düzey ziyaret. Irak, Ürdün, Filistin, Libya, Mısır, BAE, Umman, Lübnan temsilcileri Suriye’de’ (28/02), ‘ABD Dışişleri; Suriye ile normalleşmeye hayır’ (01/03), ‘Mısır: Türkiye ile istişare süreci başlatılacak’ (01/03), ‘Blinken G20 öncesi Orta Asya’daki turunu tamamladı’ (01/03), ‘Pentagon: Çin’i Rusya’ya silah yardımından vazgeçirecek askeri seçenek yok’ (01/03), ‘ABD endişeli: İran 12 günde nükleer bomba üretebilir’ (02/03), ‘ABD: İran’ın nükleer silah üretmesine asla müsaade etmeyeceğiz’ (02/03), “ABD Temsilciler Meclisi’nde Çin’e karşı harekete geçme çağrısı yapıldı. Özel oturumda, Çin’in ABD ulusal güvenliğine oluşturduğu tehditler için, ‘bu varoluşsal bir mücadeledir’ dendi”, (02/03)…

Devam…

‘Şansölye Scholz: ‘Çin, Ukrayna’da barışı sağlayabilir’ (04/03), “ABD, Çin’den sonra ‘İran’a cephe açıyor” (05/03), “Çin askeri harcamaları 225 milyar dolara yükseldi” (06/03), Washington Hudson Enstitüsü: ‘Rusya, Çin ve İran’ın bölgedeki etkisine karşı cevap Türkiye’dir’ (06/03), ‘İran’ın 6 eyaletindeki okullarda binlerce zehirlenme vakası’ (06/03), ‘İran Suriye’de hava savunma sistemini devreye soktu’ (07/03), ‘Çin’den ABD’ye tehdit: Frene basmazlarsa savaş kapıda’ (07/03), ‘Suriye ile normalleşme sürecine İran da katıldı’ (09/03), ‘ABD meclisi Suriye’den çekilmeyi reddetti’ (10/03), ‘İsrail-ABD: İran’a karşı ne gerekiyorsa yapmalıyız’ (11/03), ‘Savaş uçağı havalandı: Azerbaycan İran’a nota verdi’ (11/03)…

Ve…

“İran ve Suudi Arabistan Çin arabuluculuğunda anlaştı”!.. (11/03)

Bitirmiyoruz ama tam buraya bir kırmızı dönüm çizgisi çekiyoruz…

***

Amerika’nın iki hafta içinde Suriye ve İsrail’e yaptığı ziyaretleri ‘manidar kronolojiye’ eklemeliyiz…

Önce ABD Genelkurmay Başkanı Mark Milley sınırımızın altına geldi ve sadece Ankara’nın değil bir sürü ülkenin gözü bu alana döndü. Ankara ABD Büyükelçisini çağırdı ve “izah istedi”. ABD, “PKK/YPG ile görüşülmedi” dedi. Eş zamanlı olarak ABD Savunma Bakanı İsrail’e geldi ve Irak’a da gitti. Son olarak meşum CENTCOM’un komutanı Suriye’ye geldi ve bu sefer PKK/YPG ile görüştü. Özetlediğimiz bu üç ziyaret sadece Ankara-Washington ilişkilerini (kaldıysa tabi) ilgilendirmiyor. ABD, bir cevap üretmeye çalışıyor ve hazırlıklarını Suriye öncelikli/merkezli başlatıyor. İsrail ve Irak dahil. Ne ve nasıl olacağı üzerine düşünmeliyiz!..

Üç maddeye sadeleştirebiliriz; a) Türkiye-İran-Rusya-Suriye, belki Azerbaycan hatta kimi yorumcuları göre Çin! b) ABD yetkililerinin Suriye’nin kuzeyine yaptıkları seri ziyaretler. c) Çin’in Tahran-Riyad’ı barıştırmasıyla ortaya çıkan, Batı Asya ve Ortadoğu’nun artık eskisi gibi olmayacağının kesin tablosu. Ana üçgen budur!..

İsrail’e kısa yer açalım; ‘İsrail’de darbenin ayak sesleri: Genelkurmay Başkanı Netanyahu’ya ikaz etti’ (07/03), “Netanyahu’ya askeri tehdit: Hava, Özel Kuvvetler ve istihbaratta görevli yüzlerce yedek subay görev bırakma tehdidinde bulundu”. (12/03), ‘BAE, İsrail’le silah anlaşmasını iptal etti’ (13/03), ‘İsrail’de siyasi kriz derinleşti’ (13/03), “Netanyahu’yu zora sokan anlaşma: İran ve S. Arabistan’ın anlaşması İsrail’de siyasi tartışmalara neden oldu” (12/03), ‘İsrail Cumhurbaşkanı: ‘İsrail’deki durum oldukça tehlikeli’! (14/03)

İsrail’de yüzbinlerce kişi günlerdir sokakta ve Tel Aviv’de başlayan gösteriler diğer şehirlere yayıldı. Mesele Netanyahu değil. İsrail genel bir ulusal güvenlik krizine yuvarlanıyor…

***

Şimdi.. Heybeye elimizi sokalım, Turp’un büyüğünü çıkaralım…

Bir, Çin ‘sınırı’ geçti! 2. Çin’in bugüne kadarki uluslararası ana/stratejik politiği ‘ekonomi-ticaret’ti. 3. Politik alana geçti. 4. Arkası-istihbarat ve güvenlik-gelir. Artık savunmada değil. 5. Tahran-Riyad anlaşmasının Çin lideri Xi Jinping’in 3’üncü kez devlet başkanı seçildiği gün gelmesi ‘koordine’ hareketlerin işaretidir ve sadece bu üç ülke ile sınırlı değildir. Lukoşenko-Reisi görüşmesi gibi!

yazının devamı