Sesli Makale

Uzunca bir süre Türkiye’de ‘kriz severler kulübü’ üyeleri diye adlandırdığım bir dizi gazeteci, yorumcu, yazar, politikacı dövizdeki her hareketlenmeden neredeyse bir kriz çıkacak ümidiyle heyecanlanmış, bu yolla AK Parti iktidarından kurtulma hesabı yapagelmişlerdir. Bu aşamada eğer bir kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin notunu kırmışsa keyiflerine diyecek yoktur.

ABD’nin doları

Son zamanlarda ABD Doları’nın birçok milli para ve bu arada Türk Lirası karşısında değer kazanmasının yeniden bu kriz severler kulübü mensuplarının heyecanlanmasına sebep olduğu görülmektedir, fakat bu defa daha coşkulular. Dövizdeki dalga boyutunun yüksekliği ile Türk ekonomisinin çökmesini bekleyenlerin heyecan kat sayısı arasında tam bir korelasyondan bahsetmek doğru olacaktır.

Türk ekonomisinin ana sorununun büyümeyi istikrarlı hale getirmek yani süreklileştirmek olduğunu söyleyebiliriz. Doğal kaynaklar bakımından yoksul olan, kalkınmanın temel girdilerinden biri olan enerjide dışa bağımlı bir ekonominin büyümesi için kaynak yaratmak mecburiyetinde olduğu açıktır.

Gerçek şudur ki; “Türkiye’nin toplumsal değişim süreçlerinin yapısal bir dönüşüm aşamasına gelmesi birincisi kır/kent ilişkisini metropolleşme boyutuna taşıyarak geniş bir pazarın oluşmasına imkân vererek kapalı toplumun ekonomik şartlarının dışına çıkmada büyük bir dinamizm sağlamıştır. İkincisi insan niteliğinin gelişmesi ve farklılaşmasının yarattığı dinamizmin girişimcilik ve üretimde zenginleşmeyi yaratmasıdır. Üçüncüsü, tarımdan tarım dışına aktarılan değerin uzun süre büyümenin finansmanına katkı yapmasıyla ilgilidir. Dördüncüsü ise uluslararası finansal genişlemenin yarattığı bolluğun ülkeye sabit sermaye ve finansal yatırım araçlarının girişini hızlandırıcı etki yaratarak büyümeyi uzun süre ortalama oranların üstüne çıkarmasıdır.”

Ekonominin farkı

Türk ekonomisinin gelişim boyutunu yansıtan bu dinamikler karşısında yapısal bir sorun durmaktadır. Bu sorunu düşük tasarruf oranı, dış ticaret açığı, büyümede ithalata bağımlılık makasının küçültülememesi ve müzmin hale gelmiş cari açık olarak belirlemek mümkündür. Ekonomide yapısal dönüşüm stratejisinin ileri teknolojilere dayalı yerli katma değer oranını artıracak bir üretim düzenine yönelmesi gerektiği bütün reformların bu maksada matuf bir şekilde yapılması gereği asla gözden kaçırılmamalıdır.

Ekonomide bugüne kadar sürdürülen büyüme stratejisinin yeni bir aşamaya geçerek, bu yapısal dönüşümü gerçekleştirmek üzere yeniden düzenlenmesi gerektiği açıktır. Daha hızlı büyüme, daha yüksek tasarruf oranı, daha geniş alanlara uzanan bir dış ticaret, özellikle ihracat ağının kurulması ve genişlemesini gerektirmektedir. “Gelişmiş ülkelerin durağanlaşması, kârlılık oranlarının düşmesine yol açmaktadır ki bu gelişmekte olan ekonomiler için önemli bir kaynak fırsatıdır.”

Bu süreçteki Türk ekonomisinin döviz fiyatları üzerinden krize girmesini beklemek ne kadar gerçekçidir, fakat döviz giriş miktarıyla döviz çıkışı arasında meydana gelebilecek makasın düzenlenmesinin iyi yönetilmesi gerekmektedir. Burada yaşanacak bir sorunun TL’de değer kaybına yol açması sürpriz olmaz. ABD seçimlerinden sonra Trump’ın güçlü ekonomi programının, ABD Merkez Bankası FED’in faizleri artıracağına dönük beklentinin uluslararası piyasalarda doları tırmandırıcı etkisinin görülmesi üzerine TC Merkez Bankası’nın uygulamaya koyduğu üç pratik tedbirin etkilerini göreceğiz, fakat esas sorunun yapısal çelişkiyi düzenlemek olduğunu unutmamak gerekir.

Akşam
2 Aralık 2016