Sesli Makale

14 Eylül 2014...Apple bu hafta şaşalı tanıtım organizasyonlarından birini gerçekleştirdi ve yakında piyasaya süreceği ürünlerini tanıttı: İki farklı telefon ve bir de saat. Pardon, böyle söyleyince havalı olmadı, doğrusunu yazayım: iPhone 6, iPhone 6 Plus ve Apple Watch...
Apple Watch'un, yani Apple'ın saat ürününün sonunda 4, 4s, 5, 6 gibi bir numara yok. Henüz... Aslında tüm Apple çılgınları da biliyor ki Apple Watch'un da 2'si, 3'ü, 4'ü çıkacak birkaç yıl içinde; iPhone'un ise 11, 12, 13'ünün planları hazır, pazara çıkacağı yılı bekliyor. Sonuçta teknoloji şirketlerinde de ürünün piyasaya nerede, ne zaman, nasıl çıkacağına ilişkin son kararı Ar-Ge değil satış ve pazarlama departmanları veriyor. Hayranları her ne kadar yeni teknolojiye aç olursa olsun, teknoloji tekellerinin açgözlülüğü baskın çıkıyor ve kazanan sadece kâr marjı büyük olan oluyor.
Yeni Apple ürünlerinin tanıtımıyla yer yerinden oynayınca yine her yeni ürün etkinliğinde yaşadığım yanılgıya düştüm; sandım ki yeni telefonla ışınlanabileceğiz ya da malum saati kolumuza takınca görünmez olabileceğiz. Yok yok, sadece iPhone'un tasarımı yenilenmiş, telefonlar artık daha ince. Bir de ekranda %38 daha fazla piksel bulunacakmış. Ama hakkını yemeyelim, Apple teknik detay vermemiş lakin işlemcisi değişiyormuş: A8 işlemci ile hızı ve performansı müthiş artacakmış cihazların. İşte iOS8 de tansiyonumuzu ölçecekmiş, kilo kontrolümüzü yapacak, kaç saat uyuduğumuzu söyleyecekmiş, sıvı tüketim ihtiyacımızı hesaplayacakmış. Ama iOS8 maalesef iPhone 4'e yüklenemeyecekmiş. Yani iki üç yıl önce o kadar para bayılıp aldığınız telefon artık çöp. Size artık bir iPhone 6 lazım da en düşüğü 2.349 TL'den başlayacakmış bu ürünün fiyatlarının, öyle diyorlar, 3.249 TL'ye kadar da yolu varmış.
Bu hafta İHH İnsani Yardım Vakfı ve TİKA'nın, İslam Kalkınma Bankası, AID ve Nijer Sağlık Bakanlığı işbirliği ile Nijer'in başkenti Niamey'de inşa ettiği katarakt hastanesinin açılışı sırasında şunu düşündüm: Kaç telefon fiyatına bir göz yeniden görmeye başlayabilir? Soruyu yanlış soruyormuşum. Doğrusu şu olacakmış: 'Bir telefon fiyatına kaç göz yeniden görmeye başlayabilir?' Cevap: En az 11. Yanlış okumadınız, her 200 TL'lik bağış ile bir göz ameliyatının maliyeti karşılanıyor, 200 TL'ye bir göz yeniden görmeye başlıyor. Yani bir adet (sayıyla 1) iPhone 6 fiyatından daha azına on bir (sayıyla 11) göz yeniden görebiliyor. Sayıyla 11...
Solcu, sosyalist falan değilim. Sermaye düşmanı hiç değilim. Hatta o kadar özgürlükçüyüm ki şu garibi liberal sananların sayısı çok. Yeşil ekranlı bir cep telefonu kullanmıyorum, aksine benim de havalı bir telefonum var. İtirazım klasik ve neoliberal ekonomi politikalarının çıkış noktası olan kıt kaynakların etkin yönetimine ve solcusundan sağcısına ekonomi tartışmacılarının kavgalarını ülkelerin sınırlarıyla sınırlanmasına. Sınırların ve insanın dolaşımını sınırlarla sınırlamanın dünyaya nasıl bir adaletsizlik getirdiğini gelişmekte olan ülke vatandaşı olarak gelişmiş ülkelere gittiğinizde bir şekilde anlıyorsunuz. Kendinizi hakları elinden alınmış, halkına adaletsiz davranılmış, sömürülmüş, ziyan edilmiş hissediyorsunuz. Ama bunu gelişmemiş ülkelerde, örneğin bir Afrika ülkesinde bambaşka bir şekilde hissediyorsunuz.
Birleşmiş Milletler istatistiklerine göre dünyanın en fakir ülkelerinden biri Nijer. Güzel yüzlü siyah çocukların bembeyaz dişleriyle kocaman gülümsemesi bazılarının 'Neye göre fakir, kime göre fakir' deyip meseleyi soyutlaştırmasına neden olsa da ortada taş kadar ağır bir gerçek var. O zeytin gözlülerin, gülen yüzlülerin karnı aç. Belki depresyon gibi 'sofistike' dertleri yok ama mideleri boş. İntihara meyilli değiller ama kıtlık zamanlarında açlıktan ölüyorlar. Yetersiz ve sağlıksız beslenmenin, vitamin eksikliğinin, fakirliğin getirdiği hijyen sorunlarının ve sağlık hizmeti alamamanın, doktor bulamamanın sonuçlarından biri de katarakt. Yani dert bitmiyor. 1,05 milyar nüfuslu Afrika'nın %1'i âmâ ve 10 milyon âmâ insanın yarısı katarakttan muzdarip.
Sudan, Etiyopya, Somali gibi toplam 13 ülkede 80 binden fazla katarakt hastasının görebilmesini sağlayan İHH, TİKA ve diğer işbirliği ortaklarıyla beraber 600 bin kişiye bir göz doktorunun düştüğü Nijer'de kurduğu göz hastanesiyle yılda 6 bin katarakt ameliyatı yapılmasını, yani 6 bin kişinin yeniden görebilmesini sağlayacak. Nijer'deki 130 bin katarakt hastasının umudu olacak. Sözün özü, 6 bin katarakt ameliyatı 511 iPhone 6 demek. Bir başka deyişle Nijer'deki 130 bin katarakt hastasının ameliyat maliyeti 11.068 adet iPhone 6'ya denk geliyor. Apple'ın ilk hafta satmayı planladığı iPhone 6 sayısı ise 10 milyon. Yani o kadar çok hamburger yemese iPhone 6'sının kilo kontrolü yapmasına ihtyiacı olmayacak insanların binde birinin harcadığı parayla yetersiz beslenmekten katarakt olan Nijer'in gözleri yeniden görebilecek. Söyleyin şimdi, dünyada kaynaklar gerçekten kıt mıdır? Veya bu yalan üzerine kurulmuş ekonomi politikaları ne kadar dürüsttür?
Fakirliğin ve sabrın sınavı çok zor. Bunu anlamak isteyip de anlayamayanın Ramazan ve oruç tecrübesini herhalde en az yüzle çarpması gerek. Peki bunu yapamayanın, o empatiyi kuramayanın, yapabileceği yardımı ve paylaşımı esirgeyenin ve şükretmemenin sınavı nasıl olacak? Allah Afrika'nın burada, bizlerinse ahirette yardımcısı olsun. Zira işimiz çok zor.
Yenişafak