Sesli Makale

26 Ocak 2015

Şu anda Dünyanın birçok yerinde en çok sorulan soru,  petrol fiyatı ne oldu da eylül ayından bu yana yüzde 50 düştü ve ne kadar daha düşük kalır sorusu. Bu konunun Dünya çapında uzmanı ise Daniel Yergin. Yergin’in petrol konusundaki bu hafta sonu çıkan yazısının özetini aşağıya alıyoruz. 

Yıllar boyu Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri, ‘swing producer’ denen görevlerini yapar,  yani üretimlerini arttırır veya azaltır ve bu şekilde global piyasa bolluk ve kıtlığa uyum sağlardı. Ancak 27 Kasım tarihindeki OPEC toplantısında Suudi Arabistan bu rolü oynamaktan vazgeçti. Bunun üzerine OPEC de petrol fiyatları sorumluluğunu piyasaya devretti ve o da yana çekildi. OPEC kararına katılmayan iki üye ülke vardı İran ve Venezuela! Suudi Arabistan’ın kenara çekilmesi petrol sektörünü ABD’ye teslim etmiş oldu. 

ABD'nin petrol üretimi arttı

Amerika geçmişte, uzun zaman önce, Dünyanın en büyük petrol üreticisi olmuştu. Ama ABD’de sessizce ve pek vurgulanmayan bir petrol ve doğal gaz devrimi de başlamakta idi. ‘Hydrolic fracturing’ ve ‘horizontal drilling’ adı verilen iki yeni teknoloji devreye girdi ve ABD petrol  ve doğal gaz üretiminin çok önemli boyutta artmasını sağladı. 2014 yılına gelindiğinde ABD petrol üretimi 2008 yılındaki üretimin yüzde 80 kadarı artmıştı. Günde 4 milyon varil üretim artışı Suudi Arabistan dışındaki tüm OPEC ülkelerinin üretiminden fazlaydı. 
Ancak fiyat düşüşünü geciktiren bazı unsurlar da vardı. Gelişen ülkelerde enerji tüketimi artmakta idi. Diğer taraftan Libya’daki, Güney Sudan’daki ve diğer birkaç ülkedeki kargaşa arzı kısıyordu. İran’a getirilen yasaklar da günde bir milyon varil petrolü piyasadan kaldırmıştı. Ama 2014 yazında durum değişmeye başladı. Avrupa iyice durgunlaşmıştı, Çin ekonomisi de yavaşlıyordu, bu nedenle de toplam talep azalmaya başlamıştı. Böylece dünyanın her yerinde yeni petrol üreticileri kemer sıkmaya ve projeleri durdurmaya başladılar. Diğer taraftan da başta Suudi Arabistan olmak üzere petrol ülkeleri düşük fiyatın global ekonomik büyümeyi arttıracağı ve bunun da enerji talebini yeniden uyandıracağını düşündüler. Bu düşünce bu hafta iş başına gelen Yeni Suudi Arabistan Kralı Salman tarafından da destekleniyor. 

Büyüme hızlanırsa fiyat artar

Ama Venezuela, Rusya ve Nijerya’nın ekonomik durumu şu anda çok vahim. Şu andaki fiyatlar 1.5-2 trilyon doların petrol ihracatçılarından petrol ithalatçılarına aktarılması demek. Japonya, Çin ve ABD tüketicileri bu durumdan kar ediyorlar. 
ABD petrolü şu anda 50 doların altında bir fiyata geldi ve 2015 yılının ilk altı ayında da günde 500 bin varil üretim artışı yapılır. Ama yılın ortasında üretim artışı durur ve bu fiyatlar da devam ederse de 2016 yılında ABD üretimi azalmaya başlar. Bu da Dünya genelinde de üretim daralması getirir. 
Ama bu arada Dünya ekonomisinin büyümesi hızlanırsa petrol talebi yeniden artmaya ve fiyatlar yükselmeye başlar. Ama Körfez ülkeleri 100 dolar üstünde bir fiyata da razı olmazlar. Fakat 100 dolar civarında bir fiyat da ABD’deki kaya petrolünü yeniden devreye sokmaya yeterli olur. Global ‘üstat’ uzman Yergin böyle diyor!    

Akşam